लाक्षारसाढके प्रस्थं तैलस्य विपचेद्भिषक् । मस्त्वाढकसमायुक्तं पिष्टा चात्र समाहरेत्। शतपुष्यां हरिद्रां च मूर्वा कुष्ठं हरेणुकम्। कटुकां मधुकं रास्नामश्वगन्यां च दारु च। मुस्तकं चन्दनं चैव पृथगक्षसमानकैः। द्रव्यैरेतैस्तु तत्सिद्धमभ्यङ्गामारुतापहम्। विषमाख्यान् ज्वरान् सर्वान् आश्वेव प्रशमं नयेत्। कासं श्वासं प्रतिश्यायं कण्डूदौर्गय्यगौरवम्। त्रिकपृष्ठकटीशूलं गात्राणां कुट्टनं तथा। पापालक्ष्मीप्रशमनं सर्वग्रहनिवारणम्। अश्विम्यां निर्मितं श्रेष्ठं तैलं लाक्षादिकं महत्। लाक्षायाःषड्गुणं तोयं दत्वा विंशतिवारकम्। परित्राव्य जलं […]
Category: Yog ( Formulations )
रसं गन्धं मृतं तानं मृतमभ्रं फलत्रिकम्। त्र्यूषणं दन्तिबीजं च समं खल्वे विमर्दयेत्॥ द्रोणपुष्पीरसैर्माव्यं शुष्कं तदुपपालितम्। चिन्तामणिरसो ह्येष त्वजीर्णे शस्यते सदा ॥ ज्वरमष्टविधं हन्ति सर्वशूलनिषूदनम्। गुजैकं वा द्विगुञ्जं वा देयमाईकवारिणा॥ ( बसवराजीयम् 1 प्रकरणम् ) द्रव्य :- पारद, गंधक, ताम्र भस्म, त्रिफला ( आम्लकी, विभितकी, हरितकी ), त्रिकटु ( सोठ, मरीच, पीप्पल), दंती बीज भावना द्रव्य […]
बिल्वोऽग्निमन्थः श्योनाकः काश्मयः पाटलिर्बला । पण्ण्यश्चतम्रः पिप्पल्यः श्वदंष्ट्रा बृहतीद्वयम्।। शृङ्गी तामलकी द्राक्षा जीवन्ती पुष्करागुरु । अभया चामृता ऋद्धिर्जीवकर्षभको शटी।। ६३ ॥ मुस्तं पुनर्नवा मेदा सैला चन्दनमुत्पलम्। विदारी वृषमूलानि काकोली काकनासिका ॥ ६४॥ एषां पलोन्मितान् भागाञ्छतान्यामलकस्य च । पञ्च दद्यात्तदैकध्यं जलद्रोणे विपाचयेत्।। ६५॥ ज्ञात्वा गतरसान्येतान्यौषधान्यथ तं रसम्। तच्चामलकमुद्धृत्य निष्कुलं तैलसर्पिषोः ॥६६॥ पलद्वादशके भृष्ट्वा दत्त्वा चार्धतुलां भिषक् […]
भूतघ्नीस्वरसं प्रस्थमजाक्षीरं च तत्समम्। भृङ्गीनिर्गुण्डिका चैव तक्कारी तुलसीद्वयम्॥ अश्वगन्धी काकजंघी हस्तिकर्णी शतावरी। लाक्षारसं प्रयोज्यं तु बलातैलाढकं तथा॥ एतेषां स्वरसं ग्राह्यं प्रस्थंप्रस्थं पृथक्पृथक् । शनैर्मृग्निना पक्त्वा कल्कद्रव्याणि दापयेत् ॥ कटुकोशीरलशुनं चन्दनं देवदारु च। क्रिमिन मरिचं मुस्ता पञ्चकोलं त्रिजातकम्॥ एतेषां कर्षमात्राणि तैलयुक्तेन योजयेत्। द्विदण्डान्नरव्यवस्त्रेण पिष्टस्याद्वहुपीडयेत्।॥ पानलेपननस्येन पुराणज्वरनाशनम्। एकाहिकं द्व्याहिकं त्र्याहिकं च चतुर्थकम्॥ पक्षान्तज्वरमासान्तं वर्षान्तेऽतिज्वरं हरम्। सर्वं ते […]
रसं गन्धं विषं तानं मर्दयेदेकयामकम्। आर्द्रकस्य रसेनैव मर्दयेत्सप्तवारकम्॥ निर्गुण्ड्या: स्वरसे पञ्चान्मर्दयेत्सप्तवारकम्। गुजैकारसेनैव दत्त्वा हन्ति ज्वरं क्षणात्। वातजं पित्तजं श्लेष्मद्विदोषजमपि क्षणात्॥ सुशीतलजले स्नानं तृष्णार्ते क्षीरभोजनम्। आनं च पनसं चैव चन्दनागरुलेपनम्॥ एतत्समो रसो नास्ति वैद्यानां हृदयङ्गमः। एष चण्डेश्वरो नाम सर्वज्वरकुलान्तकृत्॥ (बसवराजीयम् 1 प्रकरणम् ) द्रव्य :- पारद, गंधक, वत्सनाभ, ताम्र भस्म ( सभी सम मात्रा में ) […]
हिंगूलसम्भवं सूतं समं गन्धकं टङ्कणं तथा। तानं बर्ष माक्षिकं च सैन्धवं मरिचं तथा॥ सर्व समाहत्य द्विगुणं स्वर्णभस्मकम्। तदर्धं कान्तलौहं च रूप्यभस्मापि तत्समम्॥ एतत्सर्व विजूण्यंच धावयेत्कनकहवै। । शेफालीदलजै धापि दशमूलरसेन च ॥ किराततिक्तककाचैरिव्षवारे भावयेत्सुधीः भावयित्वा ततः कुर्याद्ुा्ादवयमितां वटीम्॥ अपाचे प्रयोक्ती जीरके मधुसंयुतम्। जीर्णज्वरं महाघोरं चिरकालसमुद्भवम्॥ অংমविधं हन्ति साध्यासाध्यमधापि वा। पृधग्दोपां श्च विविधान् समस्तान्विषमज्वरान्।। भेदोगले मांसगतमस्थिमज्जागते तथा […]
विषस्यैकं तथा भागं मरिचं पिप्पली कणा । गन्धकस्य तथा भागं भागं स्याट्टङ्कणस्य वै।। सर्वत्र समभागं स्याद्विभागं हिंगुलं भवेत्। जम्बीरस्य रसेनात्र भाव्यं हिंगुलशोधितम्॥ रसश्चेत्समभागं स्याद्धिंगुलं नेष्यते तदा। गोमूत्रशोधितं चात्र विषं सौरविशोधितम्॥ चूर्णयेत्खल्वमध्ये तु मुद्रमात्रां वटीं चरेत्। मधुना लेहना प्रोक्तं सर्वज्वरनिवृत्तये॥ दध्युदकानुपानेन वातज्वरनिबर्हणः। आईकस्वरसे पानं दारुणे सान्निपातिके॥ जम्बीररसयोगेन अजीर्णज्वरनाशनः। अजाजीगुडसंयुक्तो विषमज्वरनाशनः ॥ जीर्णज्वरे महाघोरे पुरुषे यौवनान्विते। पूर्णमात्रा […]
अर्धनारीश्वर रस प्रथम :- गौरी शिला हिंगुलमभ्रकं च तारं च तानं च बलिं च सूतम्। विषं च नेपालमदोत्कटं च वल्लीफलं कर्परिमैलतुत्थम्। सर्वं च चूर्णं शिखिमत्स्यपित्ते सम्भावयेत्त्वग्निभवेन्द्रवारिणा। हलाहलादन्ति च मज्जतोयैः दिनेन मधू परिभावशोषयेत्। अजोत्तरस्तस्य पयोमिलित्वा यामार्धवामाङ्गज्वरं निहन्यात्। अर्धं शरीरं वपुभव्यमन्ये महाद्भुतं वैद्यविवादकाले। तथामजो दक्षिणदुग्धमिश्रे उभे च पक्षागतये ज्वरं हरेत्। कथित ह्राजनाथेन रहस्यं चित्रकारिणा॥ अर्धनारीश्वरो नाम रसः […]
जिस तरह सभी राक्षसों को नाश करने के लिए भगवान् विष्णु का सुदर्शन चक्र विख्यात है, उसी तरह यह सुदर्शन चूर्ण (Sudarshan Churna) सभी ज्वरों का नाश करता हैै। त्रिफला रजनीयुग्मं कण्टकारीयगं शटी। त्रिकटु ग्रन्थिकं मू्वा गुडूची धन्वयासकः ।।१२५॥ कटुका पर्पटो मुस्तं त्रायमाणा च बालकम् । निम्बः पुष्करमूलञ्च मधुयष्टी च वत्सकः ॥१२६॥ यवानीन्द्रयवो भार्गी शिग्रुबीजं […]
द्वे पञ्चमूले भार्गी च मधुशिग्रुः शतावरी । उशीरं चन्दनं चैव श्वदंष्ट्रा मदयन्तिका ।।१३।।द्वे बले वसुकः पाठा पयस्या ह्यमृता तथा । वृषादनी सुगन्धा च तथा कार्या पुनर्नवा ।।१४।।मूर्वा गृध्रनखी मुस्ता मोरटस्तिल्वकस्तथा । इत्येतासां तु मूलानि यथालाभं समानयेत् ।। १५।।यवकोलकुलत्थानां त्रयः प्रस्थाः समास्ततः । एतान्यष्टगुणे तोये पाचयेद्धिषगुत्तमः ।।१६।।अष्टभागस्थितं तं तु परिपूतं निधापयेत् । तत्रावापमिदं दद्यान्मुष्टिकान्यौषधानि तु ।।१७।।पिप्पली […]