Vaidyaनमः
नागरं पिप्पली मूल पिप्पली चव्य चित्रकौ। भृष्टं हिङ्ग्वजमोदा च सर्षपो जीरकद्वयम्। रेणुकेन्द्रयवाः पाठा विडङ्गं गजपिप्पली।। कटुकातिविषा भाङ्गीं वचा मूर्वे त्रिभागतः। प्रत्येकं शाणिकानि स्युर्दव्याणीमानि विंशतिः।। द्रव्येभ्यः सकलेभ्यश्च त्रिफला द्विगुणा भवेत्। एभिश्चूर्णीकृतैः सर्वैः समो देयश्च गुग्गुलुः।। वनं रौप्यं च नागं च लोहसारस्तथाभ्रकम्। मण्डूरं रससिन्दूरं प्रत्येकं पलसम्मितम्।। गुडपाकसमं कृत्वा द्यादैतद् यथोचितम्। एकपिण्डं ततः कृत्वा धारेयद् घृतभाजने।।गुटिकाः शाणमात्रास्तु कृत्वा […]
त्रिफलायास्त्रयः प्रस्थाः प्रस्थैका चामृता भवेत्।। सङ्कट्य लोहपात्रे तु सार्धद्रोणाम्बुना पचेत्। जलमर्धशृतं ज्ञात्वा गृह्णीयाद् वस्त्रगालितम्।। ततः क्वाथे क्षिपेच्छुद्धं प्रस्थ गुग्गुलं सम्मितम्। पुनः पचेदयःपात्रे दा सङ्घट्टयेन्मुहुः।। सान्द्रीभूतं च तं ज्ञात्वा गुडपाकसमाकृतिम्। चूर्णीकृत्य ततस्तत्र द्रव्याणीमानि निक्षिपेत्। त्रिफला द्विपला ज्ञेया गुडूची पलिका में। षडक्षं त्र्यूषणं प्रोक्तं विडङ्गानां पलार्धकम् । दन्ती कर्षमिता कार्या त्रिवृत्कर्षमिता स्मृता। ततः पिण्डीकृतं सर्वं घृतपात्रे विनिक्षिपेत्।। […]
त्रिपलं त्रिफलाचूर्णं कृष्णाचूर्णं पलोन्मितम्। गुग्गुलुः पाञ्चपलिकः क्षोदयेत् सर्वमेकतः।।ततस्तु गुटिकां कृत्वा प्रयुञ्ज्याद् वह्न्यपेक्षया। भगन्दरं गुल्मशोथावासि च विनाशयेत्।। (शा. सं. मं. 7/82-83) Ingredients:- त्रिफला चूर्ण(Terminalia chebulaTerminalia belliricaPhyllanthus emblica) 12 तोला ~ 120g पीपल का चूर्ण(Ficus religious) 4 तोला ~ 40g शुद्ध गुग्गुलु(Commiphora mukul) 20 तोला ~ 200g विधि:- सभी द्रव्यों को एक साथ कूटकर घृत के साथ […]
खदिरकदरतिनिशासनशिरीषशिशपाशाकसर्जा र्जुनजम्दूकरवीरधवामलकोमुष्ककाक्षिकबदरीवञ्चलनिम्बक रञ्जकदम्बमधूकसारान् साान कृतमालनिचुलपटोलाङ्कोल बलाविल्वकुटजकटभीपारिभद्र सहचरगृध्रनखोवरणवर्धमाना – | शौभजनाटरूषकशतावरीश्वदंष्ट्राहिमाराश्वकर्णश्रीपर्णी – स्वयंगुप्ताग्निमन्येन्द्र वारुणीकाकोदुम्बरिकामेषशृङ्गोडुण्डुक – गुल्चीवर्षाभूवायसीबृहतीद्वयरोहिणीमूर्वाशाङ्गाष्ठामूलानि च शकलयित्वा पृथक् त्रिशत्पलिकानि संझुद्य महति कटाहेऽष्ट | गुणेनाम्भसा क्वाथयेत् । अष्टभागशेष निर्यहमवतार्य परि स्राव्य च तस्मिन् सर्पिषः पल्तत्रघं विपचेद्दोषदवशेषकषा ये च विदलीकृतारुष्करसहस्रत्रयमत्रावाप्य पुनः पाचयेद्विगत स्वरसान्यरुष्कराण्यपास्य तस्मिन् स्नेहे सुचूणितानि प्रक्षिपेत्। व्याधिघातव्योषनाकुलीमार्कवार्ककाकादनीतगरकटुकाकुष्ठ – विल्वहिङगुविलङ्गचित्रकातिविषामस्तेन्द्रयवेन्द्रावारुणीरूप्य – मललोहरजोलोहकान्तरसाजनाभ्रशुकनासादेवदालीत्रिफला लाङ्गलिकोविशालाकुम्भनिकुम्भवचावाराहीमहाद्रुम कोशा तकीप्रपुन्नाट सोमपर्णीनलिकाद्वयपटोलोजातीपल्लवताप्यकार वेल्लीकूलिकाकन्दकसप्तच्छदशाङ्गाष्ठोत्पलशारिवागुल्गुलुशि […]
Low blood pressure is termed as Hypotension. ◾General criteria- Systolic bp < 90mmHg, Diastolic bp < 60 mmHg Etiology:- Low blood volume (hypovolemia) Hormonal changes Widening of blood vessels Anaemia Heart problems Endocrine problems Chronic use of alpha and beta- blockers and nitroglycerin (these are antihypertensive and using them for a long time lead to […]
शिलाजतुताप्यरूप्यायोमलाः पृथक् पञ्चपलिकास्त्रि फलादयश्च विगतघनाः पलांशाः श्लक्ष्णरजसः सितोपलापलाष्टकयुक्ताः क्षौद्रुता योगराजः। कुलत्थादियूषाशिना यथाग्न्यभ्यवहृतः समानः पूर्वेण । यक्ष्मविषविषज्वरकास श्वास अपस्मार हरश्च ॥ ( अष्टांग संग्रह चिकित्सा पांडु 18/9 ) Ingredients :- द्रव्य मात्रा शिलाजीत – mineral pitch 5 पल ~ 240 grams स्वर्ण माक्षिक 5 पल ~ 240 grams मंडूर भस्म 5 पल ~ 240 grams त्रिफला […]
Sewage :- It is waste water from a community, containing solid and liquid excreta, derived from houses, street and yard washing, factories and industries Composition of Sewage :- 99.9% water 0.1% solids (organic and inorganic) Treatment :- the manner in which someone behaves towards or deals with someone or something. Sewage treatment is the process of removing contaminants from municipal wastewater, containing […]
Coagulants are substances which promote coagulation, and are indicated in haemorrhagic states. Fresh whole blood or plasma provide all the factors needed for coagulation and are the best therapy for deficiency of any clotting factor; also they act immediately. Other coagulants drugs used to restore haemostasis are: Vitamin K K1 (from plants, fat-soluble) Phytonadione (Phylloquinone) […]
Botanical name :- Commiphora wightii Sym :- Commiphora mukul Family :- Burseraceae Vernicular Names :- तेलगु :- चेट्टा तमिल :- मैशक्षी, गुक्कुलु बंगाली :- मुकुल नेपाली :- गोकुल धूप Classical Mentions :- राज निघण्टु :- चंदनादि वर्ग ( 3 भेद ) हृदय दीपक निघण्टु :- द्विपाद वर्ग मदनपाल निघंटु :- कर्पूरादि वर्ग चरक संहिता :- […]
Human Excreta is a source of pollution (water, soil), which leads to various diseases like typhoid, diarrhoea, dysentery, amoebiasis, ascariasis, viral hepatitis, etc. etc. In order to control these diseases, we require Excreta Disposal and Management. Methods of Excreta (Night soil) Disposal:- Unsewered areas Sewered areas collection & removal of night soil from bucket and […]